.
علی علیه‌السلام، محور و موضوع بسیاری از قصه‌های مردم ایران است. روح و جان بسیاری از ترانه‌ها و نغمه‌های عامیانه است و باورها و اعتقادات و آیین‌ها و مراسم فراوانی، در سرزمین ما با نام او پیوند خورده است. امام علی، در فرهنگ سرزمین ما چهرهای فرا زمانی و فرا مکانی است، همیشه وجود داشته و وجود دارد و این نام در نزد ایرانیان، با برکت و حیات گره خورده است.
«مقاله‌ی علی (ع) در ترانه‌های عامیانه» نوشتهی محمد افروغ[۱]، در شماره‌ی دوازده فصل‌نامه‌ی فرهنگ مردم ـ مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ بهار ۸۷ ـ منتشر گردیده و اینک به مناسبت میلاد حضرت علی علیه‌السلام، بخشی از این مقاله در سایت میراث فردا بازنشر می‌گردد.
چکیده
ترانه‌های عامیانه جزء موسیقی فولکلور و میراث فرهنگی محسوب می‌شوند. این ترانه‌ها زاییده‌ی اندیشه، خلاقیت، احساسات و عواطف عموم مردم ایران هستند.
ترانه‌های عامیانه در حقیقت وامدار جایگاه، مقام و حضور گسترده‌ی حضرت علی در تمام عرصه‌های زندگی مردم و به خصوص در حوزه‌ی موسیقی عامیانه و ترانه‌های محلی است.
به ندرت می‌توان منطقه یا مناطقی از کشور را نام برد که در حوزه‌ی ترانه‌های عامیانه از نام، یاد و جایگاه مولای متقیان علی (ع) خالی باشد.
کلید واژه‌ها: علی (ع)، شعر محلی، ترانهی محلی، نوروزخوانی، عشق، قصه ادامه ی نوشته
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی را دریابیم
گویش گورانی گوراجوبی در آستانه‌ی انقراض
.
.
کارشناس ارشد فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران
.
این مطلب برای اولین بار در فصل‌نامه فروزش (شماره ششم، تابستان و زمستان ۱۳۹۲) منتشر گردید و با موافقت سردبیر محترم ماهنامه در سایت میراث فردا بازنشر می‌شود.
.
موقعیت جغرافیایی و قلمرو مکانی گویش گورانی
(گزیده‌ای از مقدمه‌ی فصل‌نامه: روستای گوراجوب مرادبیگ به علت ساخت و آبگیری سد زمکان تخلیه شد و به خاطره‌ها پیوست. با متروک شدن این روستا، زبانی منحصر به فرد نیز در آستانه‌ی انقراض قرار گرفت.
گوراجوب دهستانی است متشکّل از چهار روستا به نام‌های «گوراجوب مرادبیگ»، «گوراجوب قشلاق»، «گوراجوب باباکرم» و «گوراجوب زیدعلی» در منطقه‌ی گوران در غرب استان و شهر کرمانشاه و از توابع شهرستان دالاهو، بخش گهواره. گوراجوب از روستاهای به اصطلاح سلطان‌نشینِ گوران است که بخشی از شناسنامه، مفهوم و تاریخ و فرهنگ گوران را رقم می‌زند؛ به‌ویژه گویش گورانی و منحصر به فردِ دو روستای یادشده.) ادامه ی نوشته
از سفرنامه‌ی جِملی کارِری Gemelli Careri، (سال نودر ایران)
سفرنامه‌ها، حاوی مطالب جالبی هستند که ذهنیت و تصاویر مفید و قابل توجهی از مکان‌ها و مردمان روزگاران ارائه می‌دهند. در اینجا قصد داریم مطالبی را که در مورد مراسم نوروز، در برخی از سفرنامه‌ها عنوان شده، بیان کنیم.
سفرنامه‌ی جملی کارری، متضمن یادداشت‌هایی در زمینه‌ی مشاهدات و مطالعات این جهانگرد ایتالیایی در شهرهای جلفا، تبریز، قم، اصفهان، شیراز، بندرلنگه و روستاها و دهکده‌های ضمن راه است. این سفرنامه، از مدارک جالب و ارزشمندی است که وضع عمومی کشور ما را در اواخر دوران صفویه تشریح می‌کند. و از آن جهت مفید و قابل بررسی است که با ظرافت تمام، مشاهدات خود را از شهرهای ایران و مردم و آداب و رسوم آنان بیان کرده است.
کارری در سال ۱۱۰۵ هـ ق، زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی، به ایران آمده، در مراسم تاجگذاری شاه سلطان حسین شرکت کرده و آنچه را دیده و شنیده، مانند نقاشی چیره‌دست، به روی کاغذ آورده است. و از اوضاع مردم در اواخر دوره‌ی صفویه سخن می‌گوید و اگرچه اعتقادات و آداب و رسوم آن زمان تفاوت فراوانی با فرهنگ امروز جامعه‌ی ما دارد،اما چون از نگاه دقیق جهانگرد ایتالیایی، به وقایع نگریسته شده، جالب توجه است. ادامه ی نوشته
از سفرنامه‌ی فرد ریچاردز/ (سال نو در اصفهان)
سفرنامه‌ها، حاوی مطالب جالبی هستند که ذهنیت و تصاویر مفید و قابل توجهی از مکان‌ها و مردمان روزگاران ارائه می‌دهند. در اینجا قصد داریم مطالبی را که در مورد مراسم نوروز، در برخی از سفرنامه‌ها عنوان شده، بیان کنیم.
فرد ریچاردز، عضو انجمن سلطنتی نقاشان و حکاکان انگلستان، در اوایل قرن حاضر، یعنی در نخستین سال‌های حکومت پس از قاجار، به ایران سفر می‌کند. زمانی که ایران سال‌های نخستین ورود ماشین و تکنولوژی را تجربه می‌کرد؛ هنوز خط آهنی وجود نداشت، بازار واپسین روزهای شکوه پر زرق و برق خود را از سر می‌گذراند و هنوز کلاه پهلوی به جای عمامه‌های رنگارنگ ننشسته بود. مهارت ریچاردز در فن نقاشی و حکاکی، با ذوق نویسندگی و شاعریش در نگارش این کتاب، سبب شده تا سفرنامه‌ی او پس از انتشار در کشورش توجه زیادی را به خود جلب کند.
در این سفرنامه، خواننده با بسیاری از آداب و رسوم و وضع اجتماعی ایران در آن زمان، آشنا می‌گردد. نوشتهی زیر، بخشی از مطالب سفرنامه‌ی فرد ریچاردز است که با عنوان «نوروز»، در کتاب آمده است. ریچاردز در آن سال، نوروز را در اصفهان گذرانده و شرح توصیفات خود را این‌گونه آورده است: ادامه ی نوشته
سید صادق سجادی(معاون پژوهشی و دبیر بخش تاریخ مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی)
فعالیت پژوهشی ایرج افشار به آخرین سال‌های تحصیلات دبیرستانی او بازمی‌گردد. ۱۵ سال بیشتر نداشت (۱۳۱۹ش) که به همکاری با مجله آینده پرداخت؛ نشریه‌ای که پدرش شادروان دکتر محمود افشار بنیان نهاده بود و به زودی به یکی از نشریات فرهنگی درجه اول در زمینه تاریخ و فرهنگ جهان ایرانی تبدیل شد. ایرج افشار پس از مرگ پدر، مدیریت آن را برعهده گرفت و طی ده‌ها سال بعد، تا وقتی انتشار آن مجله متوقف شد، همواره دل در گرو نشر آن داشت. تجربیات ایرج افشار در این زمینه، او را به سردبیری و مدیریت و انتشار چند نشریه دیگر برانگیخت. مجموعه‌ی فرهنگ ایران‌زمین، مجله‌های ادبی و پژوهشی و کتاب‌شناسانه مهر، راهنمای کتاب، کتاب‌های ماه، ایران‌شناسی، سخن و تعدادی دیگر که همه از بهترین نشریات ایران به شمار می‌آمدند و هنوز هم به ندرت می‌توان نشریاتی در آن سطح در ایران سراغ گرفت، از آن جمله‌اند. ادامه ی نوشته
تهیه و تنظیم: منصور منصوری مفدم
نخستین جشنواره منطقه ای شعر کردی کودک تحت عنوان «منال و ملوچگ»(کودک و گنجشک) بر اساس برنامه ریزی بعمل آمده با حضور استان های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، همدان، لرستان و ایلام راس ساعت ۱۰:۳۰ دقیقه در روزهای چهار شنبه و پنج شنبه ۸ و ۹ آبان در محل آمفی تئاتر مجمتع فرهنگی هنری شهرستان ایوان برگزار گردید.
در صبح روز جشنواره تعدادی چند از شاعران میهمان اشعاری را در ارتباط با موضوع جشنواره قرائت نمودند. در یکی دیگر از بخش ها، ۶ کودک از استان های مختلف که اشعار کردی حفظ بودند روی سن رفته و با بیان کودکانه خود به قرائت شعر پرداختند.
پس از برنامه های عصر، ساعت ۸:۳۰ شب کارگاه آموزشی و نقد و بررسی آثار با حضور اساتیدی چون ظاهر سارایی، سیمین چایچی، عبدالرحمن فهیمی، رضا موزونی، جلیل آهنگ نژاد و حمید یعقوبیان برگزار گردید.
در مجموع، ۳۱۹ اثر از ۷۲ شاعر از استان‌های آذربایجان غربی، ایلام، کردستان، کرمانشاه، لرستان و همدان به دبیرخانه این جشنواره ارسال شده بود. ادامه ی نوشته
اصطلاح ادبیات شفاهی به سنت‌های شفاهی به جا مانده از گذشته اشاره دارد که مشتمل بر گونه‌های متفاوتی چون حماسه، شعر و نمایشنامه، داستان‌های قومی، تصنیف، افسانه، لطیفه و دیگر گونه‌های قومی و محلی می‌شود. این نوع ادبیات در هر جامعه‌ای وجود دارد و نمی‌توان آن را محدود به جوامع متمدن دانست. ادبیات شفاهی معمولاً توسط فولکلورشناسان و یا دانشمندانی که به مطالعات فرهنگی و ادبیات قومی می‌پردازند، همچون زبانشناسان، انسان‌شناسان و حتی جامعه‌شناسان مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گیرد. ادامه ی نوشته
علی علیه‌السلام، محور و موضوع بسیاری از قصه‌های مردم ایران است. روح و جان بسیاری از ترانه‌ها و نغمه‌های عامیانه است و باورها و اعتقادات و آیین‌ها و مراسم فراوانی، در سرزمین ما با نام او پیوند خورده است. امام علی، در فرهنگ سرزمین ما چهرهای فرا زمانی و فرا مکانی است، همیشه وجود داشته و وجود دارد و این نام در نزد ایرانیان، با برکت و حیات گره خورده است.
