«تاریخ انسان‌شناسی(از آغاز تاامروز)» نوشته توماس هیلند اریکسن است که علی بلوکباشی آن را به فارسی ترجمه کرده است. عباس محمدی اصل، (مدرس و مولف کتاب)، در نوشتاری به بررسی این کتاب پرداخته و دامنه انسان‌شناسی را از توماس هابز تا ژان ژراک روسو و آمیخته‌ای از عقلانیت و رومانتیسیسم دانسته است.
این کتاب به پیگیری سیر تحول اندیشه‌های انسان شناختی در تاریخ و جغرافیای علم و تمدن می‌پردازد. این گشت‌و‌گذار با نگاهی به آرای یونان باستان نظیر هرودوت، سقراط، افلاطون و ارسطو و درگیری کلی‌گرایی آنان با نسبی‌گرایی و نیز چگونگی برقراری ارتباط با دیگران آغاز میشود. سپس با نگاهی گذرا به دیدگاه ابن‌خلدون و سفرنامه مارکوپلو در این زمینه با تامل در ضرورت‌های عصر اکتشافات بزرگ و کشورگشایی‌های استعماری اوایل عصر مدرن برای شناخت سرزمین‌ها و فرهنگ‌های جدید نظیر قوم‌مداری تداوم می‌یابد. این کتاب سپس نشان می‌دهد، امتداد شناخت فلسفی عصر روشنگری از انسان در ابعاد عقلی و رومانتیک و تجربی تا بروز انقلاب صنعتی در انگلستان، زمینه‌ساز پیدایی انسان‌شناسان پیشتاز شد.
تضاد طبقاتی و انسان‌شناسی
مورگان به عنوان مبدع تطورگرایی زیستی – اجتماعی، عناصری از فرهنگ بومیان نظیر خویشاوندی را با همدلی در مشاهدات مشارکتی مطالعه کرد و مراحل تطور اجتماعی را شامل وحشیگری (دوره شکار و گردآوری خوراک) و بربریت (کشاورزی) و تمدن (صورت‌بندی دولت و شهری‌شدن) انگاشت. ارائه مراحل پنجگانه تطور تاریخی جوامع بر حسب تضادهای طبقاتی از سوی مارکس با تلاش باستیان در نقد تطورگرائی از حیث سهیم‌بودن همه آدمیان در برخی الگوهای ابتدایی اندیشه قرین شد. ادامه ی نوشته
«در آمدی بر روایت زنانه از شهر» از مجموعه کتاب‌های فرهنگ و شهر است که به قلم سارا نادری، توسط انتشارات تیسا و به سفارش اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران، به چاپ رسید.
این کتاب از پنج فصل تشکیل شده است که عبارتند از «کلیات»، «نگاهی به گذشته؛ انزوا، اما همگونی»، «هویت چندپاره؛ تجربه‌ی زیسته زنان امروز شهر تهران»، «تجربه‌ی زنانه از شهر و تأثیر آن بر بحران معنا»، «خلاطه و نتیجه‌گیری».
در کتاب «در آمدی بر روایت زنانه از شهر» یافته‌های حاصل از مصاحبه با ۳۰ نفر، تحلیل و ارزیابی شده است. محور‌های اصلی پرسش‌های مصاحبه عبارت است از: حوزهی مصرف، حوزهی زیبایی، حوزهی زندگی خانوادگی (رفتار با همسر و خویشاوندان)، حوزهی محیط کار، حوزهی خانه‌داری و امور مربوط به منزل و مفهوم کنش‌های هر یک از این حوزه‌ها برای افراد.
نویسنده در فصل اول کتاب آورده است: «متن حاضر بر آن است تا با واکاوی و نگاهی اجمالی به تجربه‌ی زیسته‌ی زنان شهر تهران از گذشته تاکنون، ضمن ترسیم خطوط مختصات این تجربه در تمایز با تجربه زیسته مردانه در شهر، به شناسایی الگوهای منطقی و رفتاری حاکم بر این تجربه، و نیز عوامل مؤثر بر کیفیت این تجربه بپردازد.» ادامه ی نوشته
«نامنامهی اندیشمندان علوم اجتماعی ایرانی» عنوان کتابی است با گردآوری عبدالعلی لهسائی‌زاده که به تازگی از سوی نشر نویسنده منتشر شده است.
این کتاب شامل اطلاعاتی از جامعه‌شناسان، انسان‌شناسان و جمعیت‌شناسان ایرانی است که در ایران و سایر نقاط جهان، در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند.
در این کتاب، اساس بر این است که نام و نامخانوادگی اندیشمندان به همراه کشور و یا شهری که در آن مستقر هستند، ذکر شده و همچنین موسسه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند، با حوزهی تخصص و در برخی موارد پست الکترونیک آن‌ها به مخاطب عرضه شده است.
نگارنده، همانطور که در مقدمه آورده‌است، به دنبال این بوده که اندیشمندان این حوزه از وجود یکدیگر با خبر شده و در صورت نیاز با هم ارتباط داشته باشند. همچنین این کتاب، جامعهی پژوهشگران و دانشجویان علوم اجتماعی را هدف قرار داده‌است تا از مکان و حوزهی مطالعاتی صاحب‌نظران این حوزه با خبر شده و با برخوردن به مشکل، بدانند باید به کدام متخصص رجوع کنند. ادامه ی نوشته
نشر ورجاوند با همکاری نشر فرهامه، نشست نقد و بررسی کتاب «انسان‌شناسی دین» اثر «فیونا بُوی» را با حضور مترجم کتاب، دکتر مهرداد عربستانی، فردا یکشنبه در خانه موزهی دکتر شریعتی برگزار می‌کند. این کتاب به مسالهی منشا دین در عرصه‌های مختلف زندگی انسان می‌پردازد و با بررسی آداب و رسوم و مناسک جادویی و اسطوره‌ای، شناختی از هویت جامعه به‌دست می‌دهد.
در این نشست معصومه ابراهیمی (مردم‌شناس)، پیمان متین (پژوهشگر انسان‌شناسی پزشکی) و محمد عارف (پژوهشگر و استاد دانشگاه در حوزه انسان‌شناسی هنر)، به نقد و بررسی کتاب خواهند پرداخت.
در مقدمهی کتاب آمده است: «فیونا بُوی در این کتاب علاوه بر آنکه طیفی از مهم‌ترین و اثرگذارترین نظریات در انسان‌شناسی دین را مطرح می‌کند، با مثال‌های متعددی که از پژوهش‌های مردم‌نگارانه از سراسر دنیا به دست می‌دهد، کاربرد و تعامل نظریه و اطلاعات مردم‌نگارانه را به خوبی نشان داده و ماهیت پرسش و پاسخ انسان‌شناسانه را آشکار می‌کند. ادامه ی نوشته
«پیدایی قهوهخانه در ایران»، «چای در ایران»، «اتحادیهی قهوه‌چی‌ها در ایران»، «نقاشی قهوه‌خانه‌ای»، «تلویزیون، جایگزین نقال‌ها»، «سماور و یک زندگی سیصد ساله»، «قهوهخانه، یادگاری از ایران قدیم»،«توتون و تنباکو در ایران»، «تعامل موسیقی و قهوه‌خانه‌ها»، «نگاهی به جایگاه قهوه‌خانه‌ها در فرهنگ مردم ایران»، «ورود قلیان به تهران» و «قهوه‌خانه‌های تاریخی تهران» برخی از مهم‌ترین عناوین کتاب «قهوهخانه در گذر زمان» هستند.
نخستین بخش کتاب به تاریخچهی پیدایی قهوهخانه در ایران، کشف قهوه، مصرف چای و قهوه برای اولین‌بار در ایران، می‌پردازد. کتاب به نقل از سفرنامهی شاردِن، سیاح فرانسوی که در زمان صفویه به ایران آمد، قهوهخانه ایرانی را این چنین توصیف می‌کند: «قهوهخانه، تالارهای بزرگ وسیع و بلند به صورت و اشکال گوناگونی ساخته شده است، معمولا بهترین پاتوق هر شهری به شمار می‌رود. چنین مرکز اجتماع، محل تفریح سکنهی بالانشین است. بسیاری از قهوه‌خانه‌ها، به ویژه در شهرهای بزرگ، دارای حوض آبی در وسط است. این تالارها در دورادور خود دارای مصطبه یا سکوهایی‌اند که به ارتفاع سه پا و به پهنای سه تا چهار پا (بر حسب وسعت محل) است و یا چوب‌بستی وجود دارد که به شیوهی اهالی مشرق زمین در روی آن می‌نشینند.» ادامه ی نوشته
حسین دهقانی، نویسندهی کتاب «شمر بازی»، در ۵۶۰ صفحه به بررسی موضوعاتی مانند تعزیه در اروپا، کلیسای قرون وسطا، تاریخچهی تعزیه در ایران و استان بوشهر پرداخته است.
این کتاب، شامل ۱۳۵ عنوان مانند «تعزیه خوان»، «تعزیه گردانی»، «تعزیه‌های آغازین مسیحیت»، «مکان در تعزیه کلیسایی»، «حکومت صفویه سر آغاز درام مذهبی»، «تعزیه در دوران صفویه»، «مجلس هابیل و قابیل»، «تاریخ تعزیه در بوشهر»، «تعزیه‌خوانان زن در بوشهر» و «بانوان تعزیه‌کار در بوشهر» است.
در مقدمهی کتاب «شمربازی» به نقل از «سِر لویس پلی»، شرق‌شناس انگلیسی که شاهد اجرای تعزیه در ایران بوده، آمده است: «اگر درجهی مهارت یک درامنویس را در تاثیر بر تماشاگران بدانیم، باید گفت که هیچ تراژدی‌ای به عظمت تعزیه نمی‌رسد.»
همچنین دهقانی در مقدمهی کتاب خود به اهمیت «تعزیه» اشاره کرده و نوشته‌است: «تعزیه، در پیشرفت شعر فارسی و انسجام و زنده کردن موسیقی ایرانی نقش پر رنگی داشته و دارد. اگر تعزیه نبود شاید امروز از دستگاه‌های عظیم موسیقایی محروم بودیم. با ممنوع شدن موسیقی و نقاشی، این دو هنر برای یافتن مکانی مطمئن، به تعزیه روی آوردند.» ادامه ی نوشته
جلال جعفرپور
معبد Shreekanteshwara و یا Nanjundeswara حدود ۲۵ کیلومتری میسور،۲۰۱۳- عکاس: جلال جعفرپور
یکی از کتابهایی که با خودم به هند آوردم کتاب هندوئیسم بود که به نظرم اطلاعاتش جالب و خواندنی به نظر رسید، البته کتاب با نثر خواص خود و یا شاید بخاطر ترجمهی آن باشد، که شاید می بایست چند دور مطالب را خواند تا بهتر تفهیم شود؛ در نتیجه تصمیم گرفتم بخشهایی از آنرا خلاصه کنم و تقدیم خوانندگان علاقهمند به مطالعه درباره هند نمایم، امید اینکه حاصل واقع گردد.
کتاب هندوئیسم یا همان آیینهای هندو، توسط کیشتی مُهَن سن(Kishiti Mohan sen) نویسندهی هندی در متن های هندو می باشد، او چندین کتاب درباره جلوههای گوناگون هندوئیسم، رساله درباره نظام کاست و تحقیقی درباره موضوع زن در هند باستان دارد. هندوئیسم(Henduism) آئینی است که بیش از پنج هزار سال همهی جنبش های فرهنگی و دینی هند را به خود جذب کرده است. آثاری مثل چهارودا(Veda)، اوپه نیشدها(Upanishad)، گیتا، رامایانه، قهاباراته، پورانه ها، فلسفه های معروف به «شش فلسفه»، غزل های جنبشهای بکتی(Bhakti) و عارفان هند همه در هندوئیسم آورده شده است. ادامه ی نوشته
پایاننامهی کارشناسی‌ارشد مردمشناسی پوریا گلمحمدی با موضوع مردمنگاری روستای کُهنوش، در تاریخ ۲۴/۶/۹۲ در ساختمان علوم انسانی دانشگاه علوم تحقیقات تهران، با حضور دکتر ازکیا (استاد داور)، دکتر رفیعفر(استاد راهنما) و جمعی از دانشجویان و اهالی این روستا، دفاع شد. در ضمن دکتر یحیی مدرسی نیز مشاور این پایاننامه بودند که نتوانستند در جلسه حضور داشته باشند.
مردم نگاری، روشی است که با استفاده از روش های گوناگون اقدام به نگارش و توصیف همهی جوانب مرتبط با زندگی مردم در زمان و مکانی معین مینماید.
این پایاننامهی ۶۰۰ صفحهای، ادامه ی نوشته
تهیه و تنظیم: ثریا لشگری
محمد میرشکرایی در سال ۱۳۲۱ در شهر تفرش متولد شد. وی سرپرستی موزهی پژوهشی مردمشناسی و تحقیقات روستایی مرکز مردمشناسی ایران، مدیر پژوهش‌های مردمشناسی کشور و سپس ریاست پژوهشکدهی مردمشناسی، مدیرمسئول و سردبیر فصلنامهی بین‌المللی هفت‌گنبد،عضویت در گروه تاریخ هنر پژوهشکدهی هنر فرهنگستان هنرو … را در کارنامهی فعالیت‌های خود دارد.
کتاب مردمشناسی موزهها نوشتهی محمد میرشکرایی و متشکل از ۱۲ مقاله است که در ادامه به معرفی مختصری از مطالب هر فصل، پرداخته خواهد شد.
مقدمه:
مقدمهی کتاب، با مطالبی در مورد تاریخچهی برپایی نمایشگاه مردمشناسی در ایران آغاز میشود. ادامه ی نوشته
این اثر، بررسی مسایل کشورهای قاره آفریقا با استفاده از مشاهدات میدانی و مطالعات نویسنده در حوزه آفریقاست تا به زعم نگارنده با استفاده از موضوعات مربوط به اندیشه، فرهنگ، تمدن، اقتصاد و تجارت به کارگرفته شده، مفروض‌های غیر واقعی در مورد آفریقا را بازبینی کند.
در این کتاب سعی شده است با تجزیه و تحلیل نقش استعمار در این قاره، مهم‌ترین مسایل اقتصادی ـ سیاسی آفریقا نشان داده شود.
نویسنده، هدف از نوشتن این کتاب را آشنایی با اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورهای این قاره می‌داند. در این کتاب تلاش شده‌است، تا حد ممکن اطلاعات کلی که شامل جلوه‌هایی از فرهنگ و تمدن آفریقا از جمله ادیان و سنت‌های بومی، فرهنگ و هنر، رقص و موسیقی، اقوام، قبایل و گروه‌های نژادی، نفوذ مسیحیت و رقابت آن با اسلام، سوابق استعماری کشورهای امپریالیستی و مبارزات مردم آفریقا برای رسیدن به استقلال و همین‌طور گزارش برخی از تحولات نوین آفریقا در فصول مختلف ارایه شود.
کتاب در شش فصل با عناوین «ویژگی‌ها و اهمیت قاره آفریقا»، «آفریقا در مسیر استقلال و اتحاد»، «سنت‌ها و قومیت‌ها در آفریقا»، ادامه ی نوشته
